Wat hebben we tot nu toe geleerd van de puntensystemen voor Natuurinclusief Bouwen? Samen met het team bij Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid (OZHZ) onderzochten we de verschillende systemen en interviewden de betrokken beleidsmedewerkers.
Inzichten en bevindingen
De belangrijkste inzichten en lessen zijn:
Houd het simpel en overzichtelijk. Ter illustratie: Gemeente Den Haag ging in haar tweede ronde van het puntensysteem van 64 pagina’s naar 2 pagina’s die de richtlijnen beknopt beschrijven.
Inspireer initiatiefnemers en maak concreet wat je verwacht terug te zien in projecten. Een inspiratiegids of maatregelencatalogus geeft toelichting en biedt inspiratie.
Optie: een simpel puntensysteem voor hele kleine projecten kan handig zijn om de complexiteit en hoeveelheid werk te verminderen.
Maak het opstellen van een beheerplan en het betrekken van een ecoloog onderdeel van het systeem.
Methodiek van het onderzoek
Onderzoeksresultaten Natuurinclusief Puntensystemen
Simpele vs complexe systemen
De bevindingen van het onderzoek waren o.a. dat het soms erg complexe systemen waren met veel pagina’s. Een beknopt overzicht van het beleid met begeleidende maatregelencatalogus wordt daarom geadviseerd.
De manier van punten tellen verschilt
Er zijn verschillen in op welke basis de hoeveelheid te behalen punten wordt bepaald (een vast aantal voor ieder project, op basis van de kosten van een project, op basis van oppervlakte en hoogte of op basis van het aantal woningen). Er is geen eenduidig antwoord gevonden wat de beste keuze is.
Natuurinclusief en richtlijnen voor klimaatadaptatie
Klimaatadaptatie zit niet standaard in alle beoordeelde natuurinclusieve puntensystemen. We wordt het na de evaluatie van een eerste puntensysteem alsnog meegenomen. Klimaatadaptatie en natuurinclusief bouwen zijn sterk aan elkaar gelinkt. De ‘groen-tenzij’ maatregelen vanuit richtlijn en voor klimaatadaptief bouwen passen daarom wel. Meer technische (niet natuurlijke) oplossingen horen niet thuis in het natuurinclusief puntensysteem.
Beheermaatregelen horen in het systeem
Het verplichten van een beheerplan wordt vaak vergeten in de natuurinclusieve puntensystemen. Dit is echter hard nodig om te zorgen dat maatregelen ook behouden worden na de realisatie van een project. Het vastleggen van een beheerplan en -verantwoordelijk zou daarom een verplicht onderdeel moeten zijn of anders in ieder geval veel punten moeten ontvangen om deze maatregel te stimuleren.
Niet one-size-fits-all
Er zijn belangrijke verschillen tussen gemeentes waardoor niet 1 systeem overal kan worden toegepast. Er is een gemene deler tussen de systemen die zorgt dat de natuur een volwaardige plaats krijgt bij iedere ontwikkeling. Maar wat lokaal passend is en gestimuleerd moet worden zal verschillen.
Te complex voor kleine projecten
In theorie is het systeem op elk project toe te passen. Het is echter voor kleine projecten, bijvoorbeeld de ontwikkeling van 5 woningen, te veel werk en lastig om te maatregelen in te passen. Een versimpeld systeem zou hier van toepassing kunnen zijn.
Borging van het beleid
Een natuurinclusief puntensysteem opstellen is op zichzelf al een opgave. Maar voor juridische borging is vastgesteld beleid nodig (gemeentebreed) of een bestemmingsplan dat natuurinclusieve kaders stelt. Dat vergt tijd, juridische capaciteit en overtuigingskracht.
Toetsing van de projectplannen
De borging van het beleid in de projecten is vervolgens ook een opgave die niet vergeten moet worden. Er moet bepaald worden wie de plannen op het thema van natuurinclusief bouwen gaat toetsen en er moet gezorgd worden dat deze personen hiervoor voldoende tijd en kennis hebben.
